Ik weet eigenlijk niet meer hoe dit boek onder mijn aandacht is gekomen. Wellicht was het een recensie van de Nederlandse vertaling in de krant. Ik had het in elk geval toegevoegd aan mijn to read-lijst, en ik heb daar geen spijt van.
Het boek vertelt het verhaal van Briseïs, koningin van Lyrnessos, een kleine stad in de buurt van Troje. Tijdens de Trojaanse oorlog wordt zij, samen met de rest van haar stad, veroverd door de Grieken en zij wordt als oorlogsbuit toegewezen aan Achilles.
In de ik-persoon vertelt Briseïs hoe het is om van koningin een slavin te worden, speelbal van mannen. Vrouwen hebben sowieso niks te zeggen in deze door mannen gedomineerde maatschappij. Maar als slavin ben je eigenlijk gewoon een voorwerp, een ‘it’, en doe je wat je opgedragen wordt. De meerwaarde van een vrouw is dat ze haar benen kan spreiden en dat ze daar niks op te zeggen heeft. Een van de reviews op Goodreads klaagde dat, als het vanuit het perspectief van de vrouwen geschreven is, alles nog steeds draait om de mannen. Yup, deal with it, een vrouw bestond alleen bij de gratie van de haar omringende mannen. Sommige hoofdstukken zijn dan ook in de derde persoon geschreven vanuit het standpunt van Achilles of Patroclus, kwestie van een ander licht te laten schijnen over de gebeurtenissen.
Briseïs wordt de favoriet van Achilles, al ziet hij haar nog steeds niet als persoon. Gelukkig is er Patroclus, Achilles’ beste vriend en soulmate, die haar wel nog met enige vriendelijkheid behandelt.
Maar dan, door omstandigheden die je uiteraard in de Ilias kan lezen, eist Agamemnon haar op. Net zoals je een paard of een schild opeist. Achilles laat haar zonder meer vertrekken – hij vecht niet voor haar, dat is ze blijkbaar niet waard – maar is zodanig in zijn eer gekrenkt dat hij weigert om überhaupt nog te vechten, met de nodige gevolgen.
Barker deinst er niet voor terug om de wreedheid van de oorlog in de verf te zetten: verwondingen, terechtstellingen, ingewanden die uit een buikholte vallen, de pest in het kamp, maar vooral ook de verkrachtingen, de vernederingen… Iets wat ze ook zeer vaak beschrijft, is het geurenpalet dat daarmee samenhangt, iets wat wij in onze westerse maatschappij heel vaak gewoon vergeten.
Kan je dit boek lezen zonder de Ilias gelezen te hebben? Goh, misschien wel, maar dat is nu eentje dat ik zelf moeilijk kan beoordelen natuurlijk. Aan de andere kant: ik heb het verhaal van Achilles en Patroklos al die jaren blijkbaar verkeerd verteld aan mijn leerlingen! Blijkbaar was ik toch iets te veel beïnvloed door de verschillende films en reeksen die ik door de jaren gezien heb. Ik stelde me een aantal vragen bij dit boek en heb het even opgezocht, en jawel, de feiten zijn volledig gebaseerd op de Ilias. Alleen zie je hier de achterkant, de nooit vertelde stem van de vrouwen.
Ik heb me vooral gerealiseerd dat ik dringend, DRINGEND zowel Ilias, Odyssea als Aeneis nog eens volledig moet herlezen. Jawel, ook de Aeneis, ook al heb ik die destijds zo’n zeven keer gelezen in het Latijn zelf. Maar dat is intussen ook al dertig jaar geleden en ik ben de details volledig kwijt.
Ik weet dus waar ik mijn leeslijst in 2022 ga beginnen, of toch een van de eerste boeken.
En raad ik deze aan? Jazeker, ik zou hem zelfs durven voorstellen aan mijn leesgrage leerlingen. En ik ga eerst nog boek twee lezen ook.