Syllogismen 2014
Net zoals vorig jaar heb ik ook nu in mijn zesdes de vraag gesteld naar een geldig syllogisme. De antwoorden zijn altijd interessant, gewoon om er de denkfouten uit te halen.
Ik geef u even het origineel van Aristoteles mee, om te vergelijken:
Alle mensen zijn sterfelijk.
Socrates is een mens.
Socrates is sterfelijk.
1) Onthoofding is dodelijk.
François wordt onthoofd.
François is dood.
(klopt niet helemaal: de major wel, maar de minor is geen feit, maar een actie. Het is eerder oorzaak + gevolg)
2) Planten zijn groen
Een varen is een plant
Een varen is groen.
3) Dieren drinken water
Een hert drinkt water
Een hert is een dier.
(Fout: de major en de minor hebben dezelfde premisse bij hem. Hij moet twee en drie omdraaien, dan klopt het.)
4) Wie op Sinterklaas vijf chocoladebeeldjes na elkaar opeet, heeft een schuldgevoel
Chloë eet vijf chocoladebeeldjes na elkaar op Sinterklaas
Chloë heeft een schuldgevoel
(Beetje lang misschien, maar op zich wel juist. Ik was trouwens eerder voor buikpijn gegaan, maar bon.)
5) Een verband dat niet logisch is, bijvoorbeeld: morgen heb ik een toets wiskunde dus we eten spaghetti.
(Nice try, no cigar)
6) Alle computers kunnen internet gebruiken.
Mac-book is een computer
Macbook kan internet gebruiken.
(Ik wou dat de maior waar was…)
7) Een stad heeft een stadhuis
Gent is een stad
Gent heeft een stadhuis
8) Alle smurfen zijn blauw
Brilsmurf is een smurf
Brilsmurf is blauw
(Wat is dat toch met die smurfen? Vorig jaar had ik ook zo’n voorbeeld)
9) Bloemen zijn planten
Orchideeën zijn bloemen
Orchideeën zijn planten
(Al een chance. Ziet dat ze bijten?)
10) Een mus is een vogel.
Vogels vliegen.
Een mus vliegt.
(Maior en minor omgedraaid, niet alle punten dus)
11) Shaun is een schaap
Elk schaap is paars met gele bollen
Shaun is paars met gele bollen
(Net zoals hierboven, maior en minor omgedraaid. Trouwens, WTF?? Ik gebruik af en toe paars met gele bollen, maar dan nog…)
12) Mijn kat miauwt als hij honger heeft
Mijn kat miauwt
Mijn kat heeft honger
(Logische redenering, maar geen syllogisme, helaas: de maior is tweeledig, en is niet een algemene waarheid, waarvan de minor een specifiek element is)
13) Robbe is van hetzelfde geslacht als Ewoud
Ewoud is van hetzelfde geslacht als Jesse
Robbe is van hetzelfde geslacht als Jesse
(Dit is een basis a=b, b=c dus a=c-redenering, maar geen syllogisme.)
14) Alle mensen hebben emoties
ik heb emoties.
(Had ze er nu de tussenstap bij gezet, was het juist geweest. Helaas…)
Latijntweets juli
Soms, als ik eraan denk en er die dag iets memorabels is gebeurd, zet ik op twitter en facebook een weetje over de Klassieke oudheid, in maximaal 140 lettertekens. Die van de voorbije maanden vindt u hier.
* Op 5 juli herdachten de Romeinen de Poplifugia, ofte de vlucht van de Romeinen uit de stad in 390 AC toen ze aangevallen werden door buren.
* 6 juli = de eerste dag van de Ludi Apollinares, grote festiviteiten ter ere van de god Apollo #latijntweet
* Op 9 juli hielden de Romeinen de Caprotinia, ter ere van Juno. Slavinnen liepen op die dag rond, zichzelf slaand met vuisten en stokken.
* Op 10 juli 48 AC kan Caesar tenauwernood een catastrofale nederlaag tegen Pompeius vermijden, in de Slag bij Dyrrhachium in Macedonië.
* Nog op 10 juli sterft keizer Hadrianus aan een hartaanval in Baiae. Hij wordt in Rome begraven in zijn tombe naast zijn vrouw.
* 12 juli 100 AC: de geboortedag van Gaius Julius Caesar. Hij zal sterven op 56jarige leeftijd door de hand van zijn adoptiefzoon Brutus
* 19 juli: vandaag in 64 PC raast een gigantisch vuur door Rome en vernielt het grootste deel van de stad. Nero wordt valselijk beschuldigd.
* 20 juli: vandaag in 356 AC, dus liefst 2370 jaar geleden, werd Alexander de Grote geboren. #oudheidtweet
* Op 21 juli 356 AC gaat de tempel van Artemis in Efese, een van de zeven wereldwonderen, in vlammen op. Wellicht brandstichting.
* Op 25 juli hielden de Romeinen de Furrinalia, naar de oude obscure godin Furrina. Het festival had wellicht te maken met water… #Latijn
* Op 31 juli 30 AC haalt Antonius bij Alexandrië een kleine overwinning op Octavianus, maar het merendeel van zijn troepen deserteert.
Latijntweets juni
Ugh, wilde ik de Latijntweets van juli even oplijsten, moest ik vaststellen dat ik die van juni nog geeneens in een lijstje had gezet. Bij deze dus.
Soms, als ik eraan denk en er die dag iets memorabels is gebeurd, zet ik op twitter en facebook een weetje over de Klassieke oudheid, in maximaal 140 lettertekens. Die van de voorbije maanden vindt u hier.
* Van 6 tot 15 juni liepen bij de Romeinen de Vestalia, het feest waarbij Vesta, godin van huis en haard, werd geëerd, vooral door vrouwen.
* Op 8 juni 68 roept de Romeinse senaat Galba uit tot nieuwe keizer. Hij zal het acht maanden uithouden voor hij vermoord wordt #latijntweet
* Op 9 juni 68, een dag dus na Galba’s kroning, pleegt Nero zelfmoord, terwijl hij verzen uit de Ilias declameert.
* Op 10 juni 323 AC sterft Alexander de Grote, amper 33 jaar oud, in Babylon. Hij liet een van de grootste wereldrijken ooit achter.
* Volgens berekeningen van Eratosthenes werd op 11 juni 1184 AC Troje geplunderd en verwoest. Dat paard, weet u wel?
* Op 20 juni werd het festival van Summanus gehouden, de god van de nachtelijke donder, in tegenstelling tot Jupiter, die van de dagdonder ^^
* Op 21 juni 217 BC werden de Romeinen onder het bevel van Flaminius in de val gelokt en verslagen door Hannibal bij het Trasimeense Meer.
* Op 22/06/168 AC verslaan de Romeinen bij Pydna koning Perseus, die zich daarop overgeeft en zo de derde Macedonische oorlog beëindigt.
* 23 juni: vandaag in 79 PC stierf keizer Vespasianus na tien jaar heerschappij. Hij was de vierde keizer van het beruchte vierkeizersjaar 69 #latijn
* Op 27 juli hielden de Romeinen een feest ter ere van de Lares, of de plaatsgebonden huisgoden #latijntweet
Onderzoekscompetenties
Het is weer de tijd van de onderzoekscompetenties. 23 stuks heb ik te beoordelen. De meesten daarvan zijn klassieke werkstukjes op papier, maar eentje was een filmpje, over hoe je een bepaald Romeins nagerecht maakt.
Er zaten weer pareltjes van onderwerpen tussen:
– het medicinale gebruik van water bij de Romeinen
– wat zit er in de apothekerskast van de Romein, en kan je dat namaken?
– de Carmentalia (zelf nog nooit van gehoord, blijken vruchtbaarheidsfeesten te zijn)
– een absurdistisch toneelstuk, met een hoop bekende Romeinen als personages
– een Latijnse tekst over een trippende kever, met een machtig fijn filmpje bij
– hoe staan de Romeinen tegenover hun eigen religie?
– Tijdmeting en afstandsmeting bij de Romeinen.
Enfin, ik ga ze niet allemaal opnoemen, maar er waren echt goeie dingen bij. Ik ben ook vooral veel aan het bijleren, om eerlijk te zijn. En vooral dat laatste is wat ik er zo leuk aan vind.
Latijntweets februari
Soms, als ik eraan denk en er die dag iets memorabels is gebeurd, zet ik op twitter en facebook een weetje over de Klassieke oudheid, in maximaal 140 lettertekens. Die van de voorbije maanden vindt u hier.
Februari was blijkbaar geen drukke maand bij de Romeinen.
* 4 februari: vandaag in 211 sterft keizer Septimius Severus in Eboracum (York) tijdens de voorbereidingen voor een veldtocht vs de Caledoniërs (Schotten)
* 11 februari 55: Britannicus, de zoon en erfgenaam van keizer Claudius, sterft in mysterieuze omstandigheden, waardoor Nero écht keizer wordt
* Een dag later, op 12 februari, zou diezelfde Britannicus nl. 14 geworden zijn en kon hij zijn keizerstitel opeisen van regent Nero.
* 14 februari: gisteren, vandaag en morgen werden in Rome de Lupercalia gehouden, waarbij quasi naakte jongemannen door de straten liepen als wolf verkleed
* 15 februari, de laatste dag van de Lupercalia, was voor de Romeinen ook het feest van Februa of Februatio, de rituele lentereiniging
* Op 17/02 werden in Rome de Quirinalia gevierd, ter ere van de Oud-Romeinse oorlogsgod Quirinus. Hij had ook zijn eigen priester, de Flamen Quirinalis
* 24 februari: vandaag werd in Rome de Regifugium gevierd, de herdenking van de vlucht van de laatste Romeinse koning, Tarquinius Superbus, in 510 AC.
Latijntweets januari
Soms, als ik eraan denk en er die dag iets memorabels is gebeurd, zet ik op twitter en facebook een weetje over de Klassieke oudheid, in maximaal 140 lettertekens. Die van de voorbije maanden vindt u hier.
* In Rome begon het nieuwe jaar officieel op 1 maart, maar het politieke jaar begon op 1 januari met de indiensttreding van de consuls.
* Op 2 januari 366 staken de Alemannen de bevroren Rijn over, en vielen het Romeinse Rijk binnen
* 2 januari: vandaag werd in 106 AC Marcus Tullius Cicero geboren, een van Romes grootste politici, en vooral een van de beste redenaars aller tijden
* 9 januari: vandaag werd in Rome een van de Agonalia gevierd, een obscure feestdag voor meerdere goden, wellicht ingevoerd door koning Numa Pompilius
* 10 januari: vandaag in 49 AC sprak Caesar de woorden “Alea iacta est”, stak de Rubicon over, en begon zo een burgeroorlog.
* 11 januari: vandaag was de eerste dag van het tweedaagse Carmentaliafestival voor de godin Carmenta, patrones van vroedvrouwen en geboorte.
* 13 januari: in 86 AC stierf vandaag de popularis Gaius Marius, 17 dagen ver in zijn 7de consulaat. Hij is bekend door de burgeroorlog tegen Sulla.
* 15 januari: vandaag in 69 grijpt Otho de macht in Rome, roept zichzelf uit tot keizer, maar pleegt drie maanden later zelfmoord #vierkeizersjaar #latijn
* 16 januari: vandaag in 27 PC krijgt Gaius Julius Caesar Octavianus van de senaat de titel Augustus, meteen ook het begin van het Romeinse Keizerrijk.
* 17 januari: 2052 jaar geleden scheidde Octavianus (de latere Augustus) van zijn vrouw Scribonia, en trouwde meteen met Livia Drusilla
* 18 januari: vandaag in 52 AC werd P. Clodius Pulcher vermoord, wellicht door Milo, wiens verdediging Cicero op zich neemt in de schitterende Pro Milone.
* 24 januari: in 41 wordt de excentrieke, despotische keizer Caligula vermoord door zijn eigen Praetoriaanse garde, waarna ze zijn oom Claudius verkiezen.
* 25 januari: na een lange nacht van onderhandelen accepteert de Romeinse Senaat op 25 jan. 41 de licht fysiek gehandicapte Clau-Clau-Claudius als keizer.
* 27 januari: vandaag in 98 sterft keizer Nerva en volgt zijn adoptiefzoon Trajanus hem op. Onder hem zal het Romeinse Rijk haar grootste gebied beslaan.
Latijntweets december
Omdat vandaag een dag is waarop vooral opgeruimd wordt, krijgt u van mij de Latijntweets van de voorbije maand.
Soms, als ik eraan denk en er die dag iets memorabels is gebeurd, zet ik op twitter en facebook een weetje over de Klassieke oudheid, in maximaal 140 lettertekens. Die van september vond u hier, oktober hier, en november hier.
* Op 4/12 werd het feest van de Bona Dea gehouden, exclusief voor vrouwen. Clodius kwam in 62 AC in opspraak toen hij vermomd aanwezig was.
* Op 5 december 63 AC gaf Cicero het beste van zichzelf in zijn vierde en laatste Catilinarische redevoering. 2076 jaar geleden. Wow.
* Op 7 december, maar dan in 43 AC, is Marcus Tullius Cicero vermoord door soldaten van Antonius. Een icoon ging van ons heen.
* Gisteren, op acht december 65 AC, werd de grote oden- en satirendichter Horatius geboren. Carpe diem, quam minimum credula postero, Leuconoe!
* 11 december: vandaag werd in Rome een van de Agonalia gevierd, een obscure feestdag voor meerdere goden, maar vooral ter ere van Sol Indiges, de Zon.
* Op 13 december werd er in Rome een lectisternium ofte tafel gezet ter ere van Ceres, de godin van het graan, met bijhorend feest natuurlijk!
* 15 december: vandaag vieren we de verjaardag van keizer Nero, die in 37 PC geboren werd. Hij werd amper 31. Felicem diem natalem, Auguste!
* op 17 december werden in het oude Rome de Saturnalia gevierd, ter ere van Saturnus. Meesters bedienden de slaven, en er werden cadeautjes gegeven.
* 18 december: in 218 AC werd vandaag de Slag bij de Trebiarivier uitgevochten, het 1e grote gevecht van de 2de Punische Oorlog, dat Hannibal glansrijk won
* 19 december: vandaag werd in Rome de Opalia gevierd, een feest ter ere van de chthonische godin Ops, om de bewaring van het graan te verzekeren.
* Op 20 december 69 trok Vespasianus, die generaal was onder Nero, Rome binnen om de titel van keizer op te eisen.
* Op 22 december 69 werd keizer Vitellius gevangen genomen en vermoord op de Scalae Gemoniae, of de Gemonische trappen, in hartje Rome
* 23 december: in Rome was er vandaag het Larentaliafestival: ofwel voor de Lares, de huisgoden, ofwel voor Larentia, de voedster van Romulus en Remus.
* 24 december: vandaag in 3 AC werd Galba geboren, die toch de volle 7 maanden keizer zou zijn van het Romeinse Rijk, van 68 tot 69, het vierkeizersjaar.
* 25 december: pas in 336 dook het eerste gedocumenteerde spoor van Kerstmis op in het oude Rome
* 25 december: vandaag werden in het oude Rome ook de Brumalia gevierd, het winterzonnewendefeest ter ere van Saturnus en Ceres, en later ook Bacchus
Latijntweets november
Soms, als ik eraan denk en er die dag iets memorabels is gebeurd, zet ik op twitter en facebook een weetje over de Klassieke oudheid, in maximaal 140 lettertekens. Die van september vond u hier, oktober hier, en dit zijn die van november.
* Op 4 november startten in Rome de Ludi Plebeii, ofte de volksfeesten die 14 dagen duurden, met paardenraces, theater en atletiekwedstrijden.
* filippica: een vlammende redevoering, gericht tegen één persoon. Komt van de redes die Demosthenes hield tegen Philippos II van Macedonia
* 8 november: 1 vd 3 Mundus Patet-dagen waarop de steen voor de toegang naar de onderwereld werd geopend en er omgang met de doden kon zijn
* Vandaag, de Iden van november, vierden de Romeinen het feest van Feronia, de godin van het wild, vruchtbaardheid, gezondheid en overvloed.
* Vandaag, 14 november, werd in het Oude Rome de Equorum Probatio gehouden, een parade van de equites of ridders
* Vandaag, 17 november in 9 PC, werd Vespasianus geboren, de keizer die de Flavische dynastie stichtte. Hij was de 4de keizer van 69, het Vierkeizersjaar.
* In 401, op 18 november, trekken de Visigothen, onder leiding van Alaric I, de Alpen over, en veroveren Noord-Italië
* 24/11 is de eerste dag van de Brumalia, het Romeinse winterfestival ter ere van Saturnus en Ceres. Een maand lang werd er ’s nachts gefeest.
* Vandaag 25 november in 571 AC mocht Servius Tullius, een van de Romeinse koningen, een triomftocht vieren voor zijn overwinning op de Etrusken
Studiedag Klassieke Talen
Ik ben niet vaak laaiend enthousiast, maar vandaag wel. Met recht en reden.
De afdeling Klassieke Talen in Gent heeft een nieuw elan gevonden, en richtte vandaag een uitgebreide studiedag in. Het ding was in geen tijd volgeboekt, meer dan 155 leraars stonden te springen.
We kregen om 11.00u een plenumvoordracht, daarna broodjes, en dan in de namiddag twee workshops, te kiezen uit een zestal onderwerpen. Over die workshops kan ik kort zijn: tijdverlies. De ene, nl. Syntaxis en valentie, had voor het G.O. (gemeenschapsonderwijs, waartoe ik behoor) geen enkele, maar dan ook geen enkele relevantie. De spreker maakte eigenlijk reclame voor zijn eigen handboeken, was verwonderd dat we (GO, met een ander leerplan) die niet kenden, en kon geen antwoord geven op mijn vraag naar de didactische relevantie van zijn onderwerp. Voeg daarbij nog eens de passie van een sanseveria, en dan weet je het wel.
De tweede workshop, over ‘Participia bij Tacitus’, was veel te vrijblijvend. Ik geloof best dat de spreekster behoorlijk bevlogen is, maar ik had gehoopt op een antwoord op de problemen die de gigantische hoeveelheid participia stellen. Helaas. Het kwam hierop neer: “Participia vormen inderdaad een probleem. Spreek er maar onderling over.” Geen meerwaarde, dus.
Waarom ben ik dan lyrisch? Omwille van de onvolprezen professor Wim Verbaal (What’s in a name, voor een professor Latijnse Letterkunde?) en zijn theorie. Ik ken Wim nog van toen we studeerden, hij zat in tweede licentie toen ik net begon. Intussen is hij dus professor, en een van de beste sprekers die ik ooit gezien heb. Welbespraakt, humoristisch, bevlogen, erudiet, en met een ongelofelijke passie en aanstekelijk enthousiasme. Zalige mens. (Mijn passie voor het onderwerp zal ook wel helpen, maar toch.)
Hij begon zijn betoog met te zeggen dat wij leraars het eigenlijk allemaal verkeerd doen, al al die jaren.
Ooit al eens 155 man sceptisch achterover zien leunen? Ik dus wel.
Maar een dik uur later zaten we zowat allemaal met open mond te knikken. Hij had gelijk, en hoe! Ik zal proberen het uit te leggen.
We werken eigenlijk allemaal min of meer lineair bij de lectuur van een Latijnse tekst, of proberen dat toch. Je begint dus aan het begin van de zin, en werkt zo verder. Van zodra je vast loopt, pluk je echter van achteraan het werkwoord of zo, en zo bouw je langzaam je vertaling op. Eigenlijk mismeesteren we dus het Latijn, omdat we de volgorde die de auteur – en laten we wel wezen, we lezen eigenlijk alleen de absolute meesters, de topauteurs van het Latijn, we maken het onszelf niet makkelijk – vooropgesteld had. Romeinen hoorden trouwens de meeste teksten, ze lazen ze niet zelf, en het kan toch niet dat zij pas hun teksten begrepen bij het laatste woord? En dan nog zelf de rest van de zin in elkaar moesten puzzelen?
Romeinen horen in blokken, met een verwachtingspatroon. Eerst komt een kader, of een kleur, dan volgt de kern (onderwerp), en daarop volgt een nadere bepaling, nuancering of precisering. De exacte plaatsing van de woorden is zeer belangrijk. Je kan er zelfs naamvallen en soorten bepalingen aan verbinden. Een Romein kan bij een goed opgebouwde zin voorspellen welk werkwoord er volgt, of net in grote verbazing vallen, als het niét aan de verwachting voldoet. Elk woord hangt echt logisch vast aan het voorgaande, en dan heb je dat werkwoord achteraan echt niet op voorhand nodig, integendeel: de tekstwaarde en inhoud verhoogde meteen een heel pak.
Wim demonstreerde het even met een simpel stukje Caesar, en meteen werd alles veel logischer. Daarna volgde een stevig, ingewikkeld stuk Tacitus, maar ook daar werd alles plots veel logischer, en daarom ook eenvoudiger. En daarop doorliep hij een stukje Iuvenalis. Romeinen vonden die bijzonder grappig, wij vinden hem doorgaans een ‘ouwe zeur’. Maar waarom? Omdat we dat werkwoord van achteraan gaan vissen en voorop gaan zetten, en dus op die manier de humor vermoorden. Want geef toe, waar zit de clou van een mop? Achteraan toch? Meteen werd Iuvenalis, tot onze grote verbazing, hilarisch.
En zo kan ik nog wel even doorgaan.
Waarom, oh waarom heeft niemand dat ooit eerder gezien? We kunnen meteen op een andere manier gaan lesgeven, de teksten worden er een stuk interessanter door, en de waarde van het Latijn stijgt een pak. Want we moeten leren omgaan met teksten zoals een Romein dat deed.
Ik kan Verbaal wel zoenen. En ik zou het ook doen, moest ik niet weten dat ik hem daarmee wellicht dodelijk in verlegenheid breng. Maar hij is wel mijn held.