Lectuur: “A prayer for Owen Meany” van John Irving

Als het op de BBC lectuurlijst staat – apocrief of niet – én op de Big Read, dan moet het wel goed zijn, toch? Mijn volgende boek werd dus bestseller, prijswinnaar en klassieker “A prayer for Owen Meany”, en volledig terecht.

Het is een ietwat vreemd boek, op de keper beschouwd. Het hele verhaal wordt verteld door John Wheelwright, beste vriend van Owen Meany, maar dan vanuit zijn perspectief als volwassene van 46. Het boek wisselt af tussen de volwassene die John is en de momenten die hij in zijn jeugd – in de jaren 1950-1960) – gedeeld heeft met Owen Meany, maar dan wel hoe hij zich die achteraf herinnert en vooral ook interpreteert.
Irving vertelt gewoon kleine anekdotes: hoe ze speelden op zolder in de oude kleerkast van de gestorven grootvader, hoe ze gingen zwemmen in een steengroeve, wat ze uitspookten op vakantie bij nonkel en tante, dat soort dingen. De meeste van die dingen zijn op zich onbelangrijk, maar ze schetsen wel, beetje bij beetje, het karakter van zowel John als Owen Meany én alle opgelopen trauma’s. Want die zijn er, vooral als Owen bij het baseballen als elfjarige per ongeluk de slaap van de moeder van John raakt en zij sterft. John neemt het Owen niet kwalijk, maar het drukt wel een stempel op beide jongens.

Het boek schetst daardoor ook het leven in een klein stadje in New Hampshire en weet ook de tijdsgeest bijzonder goed te vatten.

Af en toe heb ik zitten schateren: een kerstspel dat compleet uit de hand loopt, of het gedoe rond een VW kever die door het basketbalteam probleemloos een trap opgedragen wordt en op een podium wordt gezet, maar die daar, wel, iets minder probleemloos weer af geraakt.
Maar tegelijk is het een diep tragisch boek, waarbij je echt meeleeft met beide hoofdpersonages. Ik heb bij momenten ook gehuild, ja, zeker op het einde, ook al zie je dat van mijlenver aankomen en wordt het ook echt aangekondigd.

In het begin stoorden de verwijzingen naar het christendom – in al zijn vormen: katholiek, congregationalist, episcopalian, … – me een beetje, maar langzamerhand wordt duidelijk dat dit echt wel relevant is voor het verhaal. En eigenlijk blijft Irving neutraal – ik heb er geen idee van of hij nu zelf gelovig is of niet.

Een gemakkelijk boek is het niet, maar het heeft me echt wel geraakt. Ik heb mezelf erop betrapt dat ik er al regelmatig aan zitten denken heb, aan de achterliggende filosofieën en denkpistes.

Een van de bekendste quotes, eentje die diep raakt:

“When someone you love dies, and you’re not expecting it, you don’t lose her all at once; you lose her in pieces over a long time—the way the mail stops coming, and her scent fades from the pillows and even from the clothes in her closet and drawers. Gradually, you accumulate the parts of her that are gone. Just when the day comes—when there’s a particular missing part that overwhelms you with the feeling that she’s gone, forever—there comes another day, and another specifically missing part.”

Een aanrader voor diepe, donkere dagen. En eigenlijk ook de vrolijke dagen. Eigenlijk voor elke dag.